Het nieuwe thema in het Bedrijfstakonderzoek heet 'Omgeving en Transities'

Het onderzoeksthema Omgeving en Transities van het BTO ontwikkelt integrale handelingsperspectieven voor het omgevingsmanagement van drinkwaterbedrijven. Met die handelingsperspectieven kunnen zij hun doelen – voldoende en veilig drinkwater – blijven halen, zelfs wanneer er grote veranderingen plaatsvinden in de maatschappij. Om dit te bereiken combineert het onderzoek verschillende wetenschappelijke kennisgebieden, zoals sociale wetenschappen, fysische geografie en organisatiekunde, en vertaalt deze naar praktijkgerichte strategieën voor de waterbedrijven, bijvoorbeeld rond waterbeschikbaarheid, infrastructuur en natuur. Onderzoeker Nicolien van Aalderen (KWR) en Sandra Verheijden (Brabant Water) zijn respectievelijk themacoördinator en voorzitter van de nieuwe themagroep. 

Kennisbasis voor omgevingsmanagement en verandering 

Hoewel de themagroep zelf geen omgevingsmanagement in de praktijk uitvoert, bouwt ze wel een gezamenlijke kennisbasis op. Zo kunnen drinkwaterbedrijven hun omgevingsmanagement effectiever inzetten in deze complexe tijd van veranderingen. Drie belangrijke doelen van het thema Omgeving en transities zijn:  

1. Inspelen op interne én externe transities Waterbedrijven moeten zich aanpassen aan veranderingen in zowel hun interne structuur als de externe omgeving. Omgevingsmanagement is hierbij cruciaal, omdat het waterbedrijven in staat stelt om effectief in te spelen op voortdurende veranderingen, zoals de overgang naar duurzame landbouw, energietransitie en circulaire economie.
2. Ontwikkelen van handelingsperspectieven op de korte en lange termijn Hier ligt de nadruk op het ontwikkelen van integrale handelingsperspectieven voor belangrijke strategische thema’s. Daarbij gaat de aandacht uit waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit, infrastructuur, circulariteit en natuur.
3. Praktische toepasbaarheid én wetenschappelijke diepgang Hier ligt de focus op het ontwikkelen van praktisch toepasbare tools. Dit wordt onder andere gerealiseerd door kennisuitwisseling, deelname aan discussieplatforms en congressen. Het onderzoek streeft ook naar wetenschappelijke diepgang en vernieuwing door inzichten uit bestuurs-, organisatiekunde en gedragswetenschappen.

In het zesjarenplan Omgeving en transities (op BTO/WiCE-Net voor de drinkwaterbedrijven) staat gedetailleerd beschreven hoe de themagroep deze doelen wil bereiken, met welke onderzoekslijnen en activiteiten.  

Verkennend onderzoek naar omgevingsmanagement 

Een belangrijke bouwsteen voor het nieuwe thema Omgeving en transities was het verkennend Transformatief omgevingsmanagement bij drinkwaterbedrijven (2023). Dit project richt zich op de uitdagingen waar drinkwaterbedrijven voor staan, die vragen om een transformatieve – of wel diepgaande – verandering in de aanpak van waterprofessionals. Actoren ofwel personen die hierin een sleutelrol kunnen spelen zijn agents of change. Agents of change werken in het complexe speelveld van het realiseren van fundamentele, transformerende veranderingen, vaak in een professionele omgeving. Het onderzoek biedt inzicht in de verschillende manieren waarop omgevingsmanagement beoefend kan worden. We kijken daarbij naar de verschillende uitgangspunten (oriëntaties) en we voegen hier een nieuw uitgangspunt, dat van de transformatie, aan toe. Daarbij maken we gebruik van literatuuronderzoek, uitkomsten van vragenlijsten verspreid onder omgevingsmanagers en interviews. 

Ambities ‘water en bodem’ en de watertransitie 

Het thema Omgeving en Transities is een belangrijk onderdeel van de nieuwe onderzoeksvisie BTO/WiCE. We kijken samen met professionals en organisaties in de maatschappij naar hun rollen en verantwoordelijkheden met betrekking tot water. Dit is onderdeel van de impactgedreven aanpak van KWR volgens ‘Public Design voor water’. Public Design is een integrale aanpak gericht op het waarborgen van watergerelateerde waarden te midden van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals duurzaamheidstransities. Op die manier bieden onderzoekers handvatten voor duurzame verbeteringen binnen de eigen organisatie van het drinkwaterbedrijf én voor het beter samenwerken met alle stakeholders.