Nieuws

15 jaar onderzoek naar drugs in het riool

Voor de veertiende keer op rij hebben onderzoekers in 2023 drugs in rioolwater gemeten om zo geografische verschillen en tijdtrends in drugsgebruik van stadsbewoners in Europa op te sporen. Van begin af aan draagt KWR aan dit onderzoek bij via het SCORE-netwerk. Het Europese Agentschap voor verdovende middelen (EMCDDA) in Lissabon publiceert de resultaten van de metingen. Het riool is een ‘spiegel van de samenleving’. In deze spiegel zien bestuurders hoe het drugsgebruik in hun stad zich ontwikkelt. Dankzij het langlopende onderzoek, kunnen zij trends in de tijd ontdekken en ook onderling met elkaar vergelijken.

In Amsterdam, Utrecht en Regio Eindhoven worden resten van diverse drugs als sinds 2010 jaarlijks gedurende één week in het riool gemeten. De onderstaande figuren laten in de periode 2010-2023 het gemiddelde gebruik van de werkzame stof zien voor cocaïne, amfetamine (speed) en MDMA (XTC), uitgedrukt in milligrammen per 1000 inwoners per dag.

Trends in Nederland in de periode 2010-2023

Cocaïne

Het valt op dat de consumptie van cocaïne vooral vanaf 2016 toeneemt (met in Amsterdam een beperkte teruggang ten tijde van de Coronapandemie).

Cocaïnegebruik Adam, Utr, Ehoven 2010-2023

Voor de bepaling van het cocaïnegebruik wordt het humane omzettingsproduct benzoylecgonine gemeten. Deze stof wordt in het menselijk lichaam gevormd. De grafiek laat per stad het gemiddelde gebruik zien van de werkzame stof, uitgedrukt per 1000 inwoners per dag. Dit maakt steden van verschillende grootte onderling vergelijkbaar.

MDMA (XTC)

Het XTC-gebruik lijkt in regio Eindhoven en in mindere mate in Utrecht vanaf 2016 juist wat af te nemen, terwijl het gebruik in Amsterdam wel variatie maar geen duidelijke trend laat zien.

 

Amfetamine

Het gebruik van Amfetamine is wat variabeler. In Amsterdam bleef het ongeveer gelijk. In Utrecht steeg het gebruik, maar missen de gegevens van 2023. In de regio Eindhoven ontbreken teveel gegevens om een trend te kunnen bepalen. Vermoedde resten van afval van de amfetamineproductie in de monsters maken de metingen van gebruik onmogelijk.

 

Resultaten 2023

In maart 2023 is het rioolwater van Amsterdam, Utrecht, Regio Eindhoven, Leeuwarden en Rotterdam gedurende één week onderzocht op resten van: cocaïne, amfetamine (speed), MDMA (XTC), THC (de werkzame stof in cannabisproducten) en methamfetamine (crystal meth).

De onderstaande grafieken laten het gemiddelde gebruik van de werkzame stof zien per stad, uitgedrukt in milligrammen per 1000 inwoners per dag. Doorgaans verschilt het drugsgebruik in de bestudeerde steden maar in beperkte mate. Vaak is dit verschil minder dan een factor twee. Dit laat zien dat het drugsgebruik niet alleen voorkomt in de grootste steden van ons land, maar ook in hoofdsteden van provincies, én in de kleine gemeenten die we onderzocht hebben.

Cocaïne

De consumptie van cocaïne ligt in de steden Amsterdam, Rotterdam en Leeuwarden wat hoger dan in Utrecht en regio Eindhoven.

Voor de bepaling van het cocaïnegebruik wordt het humane omzettingsproduct benzoylecgonine gemeten. Deze stof wordt in het menselijk lichaam gevormd. De grafiek laat per stad het gemiddelde gebruik zien van de werkzame stof, uitgedrukt per 1000 inwoners per dag. Dit maakt steden van verschillende grootte onderling vergelijkbaar.

Amfetamine (speed)

Het amfetaminegebruik (speed) is in Leeuwarden en Rotterdam hoger dan in Amsterdam. In zowel Utrecht als Regio Eindhoven kon het gebruik niet worden bepaald omdat in het riool geloosde resten van de productie van deze drugs de metingen verstoorden.

Voor de bepaling van het amfetaminegebruik worden resten van amfetamine in het rioolwater gemeten. De grafiek laat per stad het gemiddelde gebruik zien van de werkzame stof, uitgedrukt in milligrammen per 1000 inwoners per dag. Dit maakt steden van verschillende grootte onderling vergelijkbaar.

MDMA (xtc)

Het gebruik van MDMA (XTC) ligt in Rotterdam en Amsterdam hoger dan in Utrecht en Leeuwarden. Voor Regio Eindhoven kon het gebruik niet worden bepaald omdat in het riool geloosde resten van de productie van deze drugs de metingen verstoorden.

Voor de bepaling van het XTC-gebruik worden resten van MDMA in het rioolwater gemeten. De grafiek laat per stad het gemiddelde gebruik zien van de werkzame stof, uitgedrukt in milligrammen per 1000 inwoners per dag. Dit maakt steden van verschillende grootte onderling vergelijkbaar.

THC (cannabis)

De consumptie van cannabis (THC is de werkzame stof in cannabisproducten) ligt in de steden Amsterdam, Rotterdam en Leeuwarden wat hoger dan in Utrecht en regio Eindhoven.

Voor de bepaling van het gebruik van THC wordt het humane omzettingsproduct THC-carboxylzuur gebruikt. Deze stof wordt in het menselijk lichaam gevormd. De THC-grafiek laat per stad het gemiddelde gebruik zien van de werkzame stof, uitgedrukt in milligrammen per 1000 inwoners per dag. Dit maakt steden van verschillende grootte onderling vergelijkbaar.

Methamfetamine

Het gebruik van Methamfetamine is in alle steden laag, maar relatief het hoogst in Amsterdam gevolgd door Regio Eindhoven en Leeuwarden.

 

Samenwerking met de waterschappen

KWR is heel blij met de samenwerking met de waterschappen die zich steeds heel open en bereid tot medewerking tonen. Het is niet de taak van de beheerders van regionale waterzuiveringsinstallaties (rzwi) om verdovende middelen op te sporen. Bovendien zijn rwzi’s niet gemaakt om resten van medicijnen of verdovende middelen te verwijderen uit rioolwater. Sommige drugs zoals Amfetamine en Cocaïne worden in de zuivering zeer goed verwijderd. Andere stoffen, zoals MDMA (XTC) en ook Valium, worden niet of nauwelijks verwijderd. De concentraties van drugs in oppervlaktewater zijn doorgaans laag (tot enkele tientallen nanogrammen per liter) door de meestal zeer sterke verdunning.

Wat doet KWR in 2024 aan rioolonderzoek?

Door regelmatig resten van drugs in het rioolwater te meten kan inzicht worden verkregen in verschillen in drugsgebruik tussen steden en trends in de tijd.

KWR heeft de ambitie om het drugsgebruik niet alleen te inventariseren in de vijf grote steden waarover het EMCDDA-rapport cijfers geeft, maar ook in andere steden en kleinere gemeenten in Nederland, en uiteindelijk zelfs in heel Nederland. Ook in 2024 zullen we het rioolwater van diverse grote Nederlandse steden en kleinere gemeenten onderzoeken om het drugsgebruik in Nederland kaart te brengen. Voor de eerste keer of, voor een aantal gemeenten, voor de tweede keer.

delen