project

Effect van temperatuur op de groei van opportunistische ziekteverwekkers

In dit project wordt onderzocht hoe opwarming van het drinkwater de groei van opportunistische ziekteverwekkers in het distributiesysteem beïnvloedt. Daarvoor gebruiken we een proefinstallatie die de normale omstandigheden van het distributiesysteem nabootst. Aan het drinkwater in die installatie worden ziekteverwekkers toegevoegd en de watertemperatuur wordt op verschillende temperaturen gebracht en gehouden. Daarna wordt gekeken hoe goed de toegevoegde ziekteverwekkers groeien. Met de informatie uit dit onderzoek krijgen drinkwaterbedrijven antwoord op de vraag in hoeverre hogere drinkwatertemperaturen en een overschrijding van de 25°C norm leiden tot ongewenste risico’s met opportunistische ziekteverwekkers. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kunnen de drinkwaterbedrijven bepalen of maatregelen nodig zijn om de risico’s te beperken en het gesprek aangaan met andere belanghebbende partijen en overheden.

Door klimaatverandering stijgt de temperatuur van het drinkwater in het distributiesysteem. Zo werd in warme jaren als 2018 de 25°C norm voor drinkwater veel vaker overschreden dan in minder warmere jaren. Daarnaast is de verwachting dat de drinkwatertemperatuur door klimaatverandering en de energietransitie de aankomende jaren nog verder zal stijgen. Vanwege de energietransitie krijgen drinkwaterbedrijven bijvoorbeeld steeds vaker vragen van verschillende partijen en instanties over de inrichting van de ondergrond: zij willen bijvoorbeeld ondergrondse warmtenetten plaatsen of er worden andere hotspots gecreëerd en drinkwaterbedrijven wordt gevraagd hoeveel het drinkwater daardoor mag opwarmen. Het is de verwachting dat al deze factoren in de toekomst tot nog hogere temperaturen in drinkwatersystemen zullen leiden.

Opportunistische ziekteverwekkers in het distributienet

Het potentiële risico van deze hogere temperaturen is dat opportunistische ziekteverwekkers zich kunnen vermeerderen in het distributiesysteem en zo volksgezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Met meer kennis over dit onderwerp kunnen de drinkwaterbedrijven zelf onderbouwen waarom wel of niet moet worden vastgehouden aan de wettelijke 25°C grens en of daarop gehandhaafd moet worden. Ook krijgen ze inzicht in de invloed van temperatuur op het risico van vermeerdering van opportunistische ziekteverwekkers in het distributiesysteem.

Warmer drinkwater geeft mogelijk risico op groei opportunistische ziekteverwekkers

De invloed van een constante drinkwatertemperatuur (15 tot 30°C) op groei van opportunistische ziekteverwekkers onder semi-stagnante condities is eerder al onderzocht binnen het BTO (BTO 2020.036). Dit liet zien dat bij toenemende drinkwatertemperaturen de aantallen Pseudomonas aeruginosa, Stenotrophomonas maltophilia, Mycobacterium kansasii en Aspergillus fumigatus toenamen in de biofilm. Op basis daarvan werd geconcludeerd dat toenemende drinkwatertemperaturen, met name boven de 25°C, kunnen leiden tot een verhoogd gezondheidsrisico. Dat onderzoek is echter uitgevoerd onder een worst-case scenario met optimale groeicondities voor de opportunistische ziekteverwekkers. De condities in het distributienet, waaronder leidingmateriaal, temperatuur en hydraulica, zijn normaliter echter anders. Het blijft daarom onduidelijk in hoeverre verhoogde temperaturen onder normale condities in het distributiesysteem tot groei van opportunistische ziekteverwekkers zal leiden.

Effect van drinkwatercondities op groei opportunistische ziekteverwekkers testen

In dit project wordt eerst een inventarisatie gemaakt van de drinkwatertemperaturen in het distributienet in de afgelopen 10 jaar, en de variatie gedurende een dag en over de seizoenen. Op basis van deze gegevens en uitkomsten van temperatuurmodellen, worden de condities gekozen voor experimentele testen. In deze experimenten wordt het effect bepaald van temperatuur, leidingmateriaal, stroomsnelheid en type drinkwater (biologisch stabiel vs. minder stabiel, bereid uit grondwater- en/of oppervlaktewater) op groei van vijf opportunistische ziekteverwekkers (A. fumigatus, S. maltophilia, M. kansasii, P. aeruginosa, L. pneumophila) en L. anisa (behoort tot Legionella spp.). Hiervoor wordt een experimentele opstelling gebruikt waarvan de condities meer overeenkomen met de normale condities in het distributiesysteem. Deze resultaten worden met behulp van een risicoanalyse vertaald naar de betekenis voor het risico van opwarming van drinkwater voor de volksgezondheid.

Inzicht in risico’s, mogelijke beheersmaatregelen en beleidsonderbouwing

Het doel van het project is om te bepalen wat de invloed is van opwarming van het drinkwater bijvoorbeeld door klimaatverandering en door energietransitie op de groei van opportunistische ziekteverwekkers onder de normale condities in het distributiesysteem. Ook wordt gekeken wat het gevolg daarvan is op het gezondheidsrisico voor consumenten. Zo krijgen drinkwaterbedrijven inzicht in de vraag of er in de toekomst beheersmaatregelen nodig zijn, en zo ja, met welke maatregelen de groei van opportunistische ziekteverwekkers in het drinkwatersysteem te beperken is. De drinkwaterbedrijven kunnen deze kennis dan inzetten voor gesprekken met de overheid en andere belanghebbenden over de maximale thermische invloed van warmtenetten op het distributienet en het eventueel aanpassen van de wettelijke norm voor de drinkwatertemperatuur.