Waterwijs Praktijkprijs 2025

De Waterwijs Praktijkprijs wordt iedere twee jaar uitgereikt door de Nederlandse waterbedrijven, het Vlaamse De Watergroep en KWR. De prijs bekroont de beste toepassing van wetenschappelijk onderzoek in de drinkwaterpraktijk—denk aan innovatieve modellen, slimme technologieën of werkwijzen die zorgen voor een aantoonbare verbetering in methode of bedrijfsvoering. Er is zowel een juryprijs , gekozen door een vakjury, als een publieksprijs. De publieksprijs ging naar het team dat hun impact het best wist over te brengen op een breed publiek en dus de meeste stemmen van het publiek kreeg.

Ieder team dat strijdt voor de publieksprijs heeft een korte video gemaakt waarin ze hun project uitleggen. Bekijk hieronder de zes inzendingen. Welk team maakt de impact het meest zichtbaar en overtuigend?

Aqua Ludens: een serious game voor samenwerking in de waterketen

Voor een duurzaam ingerichte zoetwatervoorziening in Groningen is een watertransitie nodig, waarbij de beschikbaarheid van zoetwater beter wordt afgestemd op functies als drinkwater, industrie, landbouw en natuur. Om de dialoog hierover tussen waterpartners en andere sectoren te ondersteunen, is de serious game Aqua Ludens ontwikkeld. Deze game combineert een bordspel met een digitaal watersysteemmodel en maakt de complexiteit en afhankelijkheden binnen het watersysteem inzichtelijk. Aqua Ludens helpt spelers de uiteenlopende belangen te begrijpen, laat zien dat die lastig te verenigen zijn en onderstreept het belang van gezamenlijke doelen in de watertransitie. De game is ingezet in Groningen én daarbuiten en blijkt effectief in het versterken van het wederzijds begrip en het verbinden van stakeholders. Er is inmiddels een regionaal team onder leiding van WLN gevormd dat zelfstandig speelsessies organiseert en zo bijdraagt aan bewustwording en samenwerking in de watertransitie.

Gewogen miswijzing: een nieuwe methode om watermeters te keuren

In Gewogen miswijzing is een nieuwe methode ontwikkeld om watermeters te keuren. Watermeters worden nu gekeurd op een aantal specifieke volumestromen (Q’s, in m³/h) volgens Europese richtlijnen. Deze Q’s komen echter slechts beperkt overeen met het bereik aan volumestromen die consumenten daadwerkelijk gebruiken. In plaats van alleen te testen bij deze standaard volumestromen (Q’s), worden nu ook metingen gedaan bij drie aanvullende Q’s die beter aansluiten bij het werkelijke verbruik. Door per Q een weegfactor toe te passen – gebaseerd op het gemiddeld watergebruik – ontstaat een realistischer beeld van de afwijking van de meter. Deze aanpak, gewogen miswijzing genoemd, verkleint het risico op foutieve metingen én verlengt de levensduur van watermeters, omdat met name afwijkingen bij zeer lage Q’s minder zwaar meewegen. Dit leidt tot financiële voordelen, minder afkeuringen en meer ruimte voor innovatie, zoals digitale of composiet watermeters. Metingen bij huishoudens zijn gebruikt om het simulatiemodel SIMDEUM te valideren en de juiste Q’s en weegfactoren vast te stellen. Hoewel het concept al eerder is beschreven, biedt de huidige toepassing dankzij digitalisering en betere verbruiksdata nu écht praktische meerwaarde.

Gondwana: flexibele optimalisatie van leidingnetontwerp

Drinkwaterbedrijven staan voor complexe ontwerpvraagstukken rond hun leidingnet, zoals toekomstbestendige structuren, vervangingsstrategieën, plaatsing van sensoren (DMA’s), drukmetingen en afsluiters. Binnen Waterwijs is onderzocht hoe deze vraagstukken efficiënt kunnen worden aangepakt met numerieke optimalisatie – wiskundige methoden om snel tot goede oplossingen te komen. Om deze aanpak breed toepasbaar te maken, is de tool Gondwana ontwikkeld: een flexibele interface waarmee ontwerpvragen flexibel kunnen worden geformuleerd op basis van uitgangspunten, doelen en randvoorwaarden. Gondwana genereert vervolgens een overzicht van optimale ontwerpopties. De tool is ontworpen als een soort ‘Zwitsers zakmes’ voor drinkwaterbedrijven, zodat oplossingen goed aansluiten op de bedrijfseigen praktijk. In samenwerking met verschillende drinkwaterbedrijven is Gondwana al succesvol toegepast, onder andere bij – Brabant Water: druksensornetwerk – Dunea: DMAs voor Den Haag – PWN: DMAs voor PWN – Waternet: toekomstbestendige streefstructuur – De Watergroep: zelfreinigende streefstructuur – Evides: optimale afsluitersecties.

HPLC-UV screening: eenvoudige monitoring van de waterkwaliteit

HPLC-UV screening is een eenvoudig toepasbare en relatief goedkope manier om de waterkwaliteit te monitoren op zowel bekende als onbekende organische microverontreinigingen. Deze methode maakt gebruik van vloeistofchromatografie gekoppeld aan UV-detectie en wordt al sinds de jaren negentig toegepast door Nederlandse drinkwaterbedrijven en Rijkswaterstaat (RWS). Om meetgegevens beter onderling te kunnen delen, werken KWR, Evides, WML en RWS samen aan de harmonisatie van deze methode. Belangrijke stappen hierin zijn de standaardisatie van UV-spectra en de ontwikkeling van de KWR Retentietijd Index (KRetI), waarmee resultaten beter onderling te vergelijken zijn. KWR beheert de stoffendatabase, organiseert ringonderzoeken, biedt ondersteuning via een helpdesk en ontwikkelt en onderhoudt de database software HPLC-UV2R, die gebruikt wordt voor dataverwerking en -uitwisseling.

RT-PCR voor intestinale enterococcen: een snellere analysemethode

Intestinale enterococcen is een belangrijke parameter bij de productie en distributie van microbiologisch veilig drinkwater. De wettelijke methode hiervoor is op basis van een gestandaardiseerde kweekmethode en heeft als belangrijkste nadeel dat het vrij lang duurt voordat de analyseresultaten beschikbaar zijn. In een aantal verschillende Waterwijs projecten is een snelle methode voor het aantonen van intestinale enterococcen ontwikkeld, waarmee binnen 4 uur op basis van genetisch materiaal de aanwezigheid van intestinale enterococcen kan worden aangetoond. Deze ontwikkelde RT-PCR methode is gevalideerd en geïmplementeerd bij alle drinkwaterlaboratoria.  Met de resultaten van de validatie en het interlaboratoriumonderzoek onder de arm (onderdeel van de validatie) is succesvol een verzoek ingediend bij IL&T om de methode als alternatief voor de kweekanalyse te gebruiken.

Transformatief Omgevingsmanagement: werken aan fundamentele verandering vanuit maatschappelijk belang

In Transformatief Omgevingsmanagement zijn de verschillende uitgangspunten voor het invullen van omgevingsmanagement in projecten en organisaties – de zogenoemde oriëntaties van omgevingsmanagement – in kaart gebracht. Op basis van literatuur over transities en maatschappelijke veranderprocessen is daarbij een nieuwe, transformatieve oriëntatie voorgesteld. Deze richt zich op het realiseren van fundamentele verandering vanuit het maatschappelijk belang. Uit een verkenning onder waterbedrijven bleek dat deze transformatieve oriëntatie in de praktijk al door sommige omgevingsmanagers wordt toegepast. Bij Vitens is deze oriëntatie actief omarmd, verder uitgewerkt en opgenomen in de visie voor omgevingsmanagement. Ook andere waterbedrijven bespreken momenteel deze benadering en verkennen waar kansen liggen voor bredere toepassing.