Over Grenzen voor Waterkwaliteit

Een integraal perspectief op de uitdaging van industriële probleemstoffen in (in)directe lozingen

In eerder onderzoek binnen TKI Watertechnology (‘Bron tot effect’) zijn sociaal-bestuurlijke knelpunten in ‘de omgang met lozingen’ geïdentificeerd en is geconcludeerd dat de aanpak van industriële probleemstoffen in (in)directe lozingen lastig is o.a. omdat

1. lozende bedrijven, omgevingsdiensten en waterschappen gestuurd worden door beleid uit 3 verschillende domeinen, namelijk ‘industriële stoffen’, ‘waterkwaliteitsbeheer’ en ‘leefomgevingsbeheer’ dat in de praktijk niet altijd op elkaar aansluit of botst  
2. er sprake is van versnippering in de governance: veel partijen hebben een verantwoordelijkheid of rol in het bewaken en het beheer van de (afval)waterkwaliteit, waarbij niet altijd duidelijk is hoe en vanuit welke doelen de ander precies handelt
3. de komst van de omgevingswet gevolgen heeft voor de vergunningverlening, toezicht en handhaving van (in)directe lozingen

Een van de resultaten van dit onderzoek is een conceptueel model voor een integrale aanpak van industriële probleemstoffen. Een startpunt is het gericht afbakenen van de integrale waterketen o.b.v. het bron-pad-receptor principe. Vervolgens worden de geaffecteerde en handelende actoren in dit afgebakende gebied in beeld gebracht, worden bronnen opgespoord en slimme monitoring uitgevoerd op het in- of effluent. Betrokken partijen kunnen vervolgens collectief de inzichten interpreteren en beoordelen om tot integrale aanpak van industriële probleemstoffen te komen.

Perspectief op het zgn. ‘hydro-sociale gebied van industriële probleemstoffen’ geeft inzicht in de kwetsbare ecosystemen en maatschappelijke (ecosysteem)diensten die schade kunnen ondervinden van de aanwezigheid van industriële probleemstoffen in lozingen. Het maakt ook duidelijk welke partijen onderdeel zijn van een afvalwaterketen en kunnen of moeten handelen om tot reductie van industriële probleemstoffen te komen. Deze analyse maakt het belang van integrale samenwerking in een specifieke regio zichtbaar. Er zijn namelijk kansen voor partijen om meerdere doelen – zoals waterkwaliteitsbeheer, bescherming rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI), bescherming riolering, bescherming leefomgeving – tegelijk te bereiken. Betrokken partijen zijn allen gebaat bij de reductie van industriële probleemstoffen en hebben gezamenlijk meer slagkracht om deze reductie te realiseren.

Werkbaar maken van een integrale aanpak voor indirecte lozingen in het hydro-sociale gebied van Bath

In het project ‘Over grenzen voor Waterkwaliteit’ wordt middels een ontwerpend onderzoek verkend hoe een integrale aanpak van industriële probleemstoffen in indirecte lozingen er concreet uit kan zien (fase 2 in het conceptueel model). De onderstaande vragen staan centraal in het onderzoek:

• Welke handelingsmogelijkheden zien betrokken partijen als zij gezamenlijk kennis en inzichten over stoffen en bronnen gezamenlijk beoordelen en interpreteren?
• Welke activiteiten kunnen partijen collectief organiseren als onderdeel van een integrale aanpak en welke maatregelen kunnen partijen vervolgens in verschillende onderdelen van de afvalwaterketen zelf uitvoeren?
• Hoe kunnen middelen (kennis, capaciteit en budgetten) van verschillende partijen worden gedeeld en ingezet om gezamenlijke doelen te bereiken?
• Hoe kunnen partijen de samenwerking bestendigen voor de korte en lange termijn?

Middels stagedagen (interviews, observatie) bij omgevingsdienst Midden- en West-Brabant, waterschap Brabantse Delta, provincie Noord-Brabant, RWS Zee en Delta en twee gemeenten worden inzichten opgehaald over uitdagingen en handelingsmogelijkheden ten aanzien van industriële probleemstoffen in indirecte lozingen voor de het hydrosociale gebied van RWZI Bath.

Middels gezamenlijke reflectie- en ontwerpsessies wordt

• Gereflecteerd op de inzichten over bestaande bronnen en industriële probleemstoffen (resultaat TKI-PPS Bron tot efffect) en uitdagingen en handelingsmogelijkheden (stagedagen)
• Vormgegeven aan een gezamenlijke aanpak (strategie en werkwijze) voor het bewaken van de waterkwaliteit en reductie van industriële probleemstoffen in indirecte lozingen.

Naar een algemene werkwijze voor de aanpak van indirecte lozingen

De lessen en inzichten uit dit ontwerpend onderzoek worden

1. bestendigd tot afspraken over integrale samenwerking (strategie en werkwijze) tussen partijen en uitvoering van maatregelen in het hydrosociale gebied van Bath
2. veralgemeniseerd tot een integrale aanpak voor de reductie van industriële probleemstoffen in indirecte lozingen dat ook in andere hydrosociale gebieden kan worden ingezet