Toekomstverkenning en responsstrategieën

Naast de inhoudelijke aspecten van het onderzoek ontwikkelt KWR ook tools en methoden om organisaties te ondersteunen bij hun eigen strategieontwerp en -planning. Daartoe behoren kennisplatforms, zoals de strategische leeralliantie Dutch Water Sector Intelligence, en softwareoplossingen, zoals de Watershare ScenarioBuilder. Toekomstverkenners van KWR bieden ook ondersteuning aan individuele organisaties bij hun strategieontwerp, langetermijnplanning en programmering van interne onderzoeks- en innovatieagenda’s.

Anticiperend beleid ter ondersteuning van de veerkracht

Regeren is vooruitzien. De context waarbinnen waterorganisaties opereren, is aan het veranderen. Enkele van deze veranderingen vinden geleidelijk plaats en zijn voorspelbaar, terwijl andere zeer complex en onzeker zijn. Sommige veranderingen treden snel op, waardoor vroegtijdige waarschuwing bijzonder belangrijk is. Bovendien initiëren overheden bepaalde transities, zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en de transitie naar een circulaire economie.

In deze veranderende context werken organisaties en bedrijven in de watersector aan een verbetering van hun efficiëntie, doeltreffendheid en duurzaamheid. De uitdaging is een evenwicht te vinden tussen het menselijke en het natuurlijke systeem en tegelijkertijd te voldoen aan de behoeften van de bevolking. Bovendien is in de watersector een verschuiving gaande van een gefragmenteerde, inflexibele en reactieve top-downbenadering van waterbeheer naar een meer geïntegreerde, participerende, adaptieve en vooruitziende benadering.

Toekomstverkenners vertalen trends en scenario’s in strategische bouwstenen voor waterorganisaties. Daarbij gaat het om het signaleren van de ontwikkelingen en, wat belangrijker is, het samenvoegen van de signalen, om mogelijke kansen en bedreigingen te interpreteren en herkennen. De individuele organisaties gebruiken deze strategische bouwstenen vervolgens om hun eigen strategieën te ontwikkelen. Toekomstverkenning stelt de watersector dus in staat om problemen efficiënt aan te pakken en optimaal van nieuwe kansen te profiteren.

Continue, collectieve en systematische horizonscanning

De toekomstverkenners van KWR volgen trends en speuren de horizon af op zoek naar nieuwe keerpunten, kansen en bedreigingen. De context van de watersector verandert voortdurend en systematische horizonscanning is complex en vergt te veel tijd van waterorganisaties om individueel te organiseren. De verschillende waterorganisaties opereren ook in een gedeelde (nationale) context. Collectieve horizonscanning door toegewijde toekomstverkenners van KWR is dan ook zinvol. Waterorganisaties besteden deze tijdrovende horizonscanning (deels) uit en spelen pas een rol in de latere fase van interpreteren, wanneer de ontwikkelingen worden vertaald in (individuele) kansen en bedreigingen.

Dankzij een omvangrijk nationaal en internationaal netwerk en deskundige onderzoekers heeft KWR de juiste positie om de horizonscanning voor de watersector uit te voeren. De toekomstverkenners van KWR helpen waterorganisaties intelligente strategische beslissingen te nemen op basis van weloverwogen en getoetste veronderstellingen. Wij doen dit voor de waterbedrijven in het kader van de Ogen en Oren-projecten van het Joint Research Programme, en voor de bredere watersector in Dutch Water Sector Intelligence (DWSI).

Onze benadering van toekomstverkenning overstijgt vakgebieden, en praktijkervaring en wetenschap gaan daarbij hand in hand (bijvoorbeeld door sociaal leren en denktanksessies). Doorvertaling van trends naar kansen en bedreigingen voor de watersector gebeurt in samenwerking tussen waterschappen, waterbedrijven, kennisinstellingen, belangenbehartigers en adviesbureaus. Ons actieonderzoek vergemakkelijkt gerichte verandering (transities) in co-creatieprojecten met (gemeentelijke) overheden en waterorganisaties. Bovendien is ons onderzoek grensoverschrijdend: wij vertalen methoden voor strategische leerallianties voor toepassingen binnen Europees verband.

De toekomstverkenners verrichten de horizonscanning op systematische wijze met een continue analyse die is gericht op zogeheten SEPTED-dimensies. SEPTED is een afkorting voor de volgende sociaal-politieke en biofysische dimensies:

• sociaal-cultureel
• economisch
• politiek
• technologisch
• ecologisch
• demografisch

Een team van onderzoekers brengt in kaart welke ontwikkelingen in elk van deze dimensies plaatsvinden en onderzoekt het belang voor de watersector.

Het proces van horizonscanning wordt op systematische wijze uitgevoerd en omvat de volgende zes dimensies (SEPTED): sociaal-cultureel, economisch, politiek, technologisch, ecologisch en demografisch.