De waterbedrijven zijn op weg naar datagedreven processen, maar ook nu gebeurt het nog dat gegevens niet centraal worden opgeslagen, maar alleen verspreid over diverse applicaties, in “silo’s”, te vinden zijn. Ook komt het voor dat niet iedereen binnen dezelfde organisatie ook dezelfde definities of termen hanteert. De vierde bijeenkomst van het Platform Hydroinformatica in 2019 focuste op deze onderwerpen. Waterbedrijven Brabant Water, Waterbedrijf Groningen en Waternet deelden hun ervaringen.

Sturen en inrichten volgens vastgelegde richtlijnen

Hans van Drunen (Brabant Water) legde uit hoe Brabant Water de internationale DAMA/DM-BOK (Data Management Body of Knowledge) richtlijnen gebruikt om vorm te geven aan het databeheer en om de kwaliteit van de gegevens te waarborgen. Dit doet Brabant Water door het sturen en controleren van alle processen in de organisatie waarbij data wordt verwerkt. De DAMA/DM-BOK richtlijnen omvatten tien componenten:

1. data-architectuurhet vaststellen en vastleggen van de dataobjecten en datastructuren binnen een organisatie in datamodellen
2. databeveiligingbeveiligen van data tegen ongeoorloofde inbreuken en ongeoorloofd transport binnen en buiten de organisatie
3. data-integratiehet integreren van data tussen applicaties en hergebruik van data
4. datakwaliteitfocust op inzicht en advies om de kwaliteit van data te verhogen
5. datamodelleren en ontwerp
6. data-opslag en -beheerontwerp, de implementatie en ondersteuning van opgeslagen gegevens
7. datawarehousinghet definiëren van de architectuur voor het opslaan van data in een datawarehouse om data te analyseren en analysedata beschikbaar te maken
8. businessintelligencezorgt voor het ontsluiten van de data in datawarehouses zodat zij informatie opleveren op basis waarvan de leiding van de organisatie besluiten kan nemen
9. metadatagegevens over de gegevens, in de vorm van bedrijfsterminologie en definities
10. referentie- en masterdatadata eenduidig vindbaar maken via standaarden, definities, integratie, beheer en door de authentieke bronnen vast te stellen en vast te leggen

Het is belangrijk dat al deze onderdelen van databeheer in samenhang worden ontworpen en gerealiseerd. Implementeren van databeheersystemen brengt uitdagingen met zich mee. Zo moet bijvoorbeeld aandacht gegeven worden aan hoe gebruikers zich  het systeem eigen maken. Ook zijn duidelijke afspraken nodig over de verantwoordelijkheden, zoals wie eigenaar is van welke data. Bovendien moeten waterbedrijven investeren in bewustwording bij hun medewerkers dat gegevens een belangrijke asset vormen. Maar men staat niet alleen. Er zijn inmiddels veel standaarden en veel andere partijen zoals gemeentes, Rijkswaterstaat, Rioned en het Kadaster die reeds stappen hebben gezet en als voorbeeld kunnen dienen.

Datawarehouse levert van operator tot manager

Aansluitend presenteerde Gijsbert Haaksman (Waterbedrijf Groningen) hoe het datawarehouse van Waterbedrijf Groningen zorgt dat gegevens beschikbaar zijn voor iedereen van operator tot manager. Waterbedrijf Groningen, WMD (drinkwaterleverancier in de provincie Drenthe) en WLN delen infrastructuur, databronnen, softwarepakketten en kennis en kunde. Dat maakt datastructurering een heel belangrijke voorwaarde om efficiënt te kunnen samenwerken. Daarom werd een datawarehouse ingericht, met softwarepakket Tableau als visualisatietool. Het hele systeem van waterbedrijf Groningen is gebouwd en de rapporten in het systeem worden automatisch ververst. Het is nog een ‘werk in uitvoering’, maar het systeem is al operationeel. Het advies van de betrokkenen: datawarehouse projecten zijn groot, dus begin klein.

Linked data

Vervolgens liet Paul Stroet zien hoe linked data wordt gebruikt binnen de digitale transformatie bij Waternet. Linked data is een digitale methode voor het publiceren van gestructureerde gegevens, zodanig dat deze beschikbaar gemaakt kunnen worden op het internet en daardoor ook beter bruikbaar zijn. Dit wordt bereikt met behulp van ondubbelzinnige termen en definities, het vastleggen van onderlinge relaties en onveranderlijke webadressen (URI: uniform resource identifier).

Datagedreven processen vereisen enige

van de werknemers. Dit is van belang, want soms er zijn meerdere jargons binnen een bedrijf. Er kunnen bijvoorbeeld meerdere termen zijn voor een object als een gemaal, of termen zijn niet eenduidig gedefinieerd. Het is nodig om een structuur te creëren om de data intern goed te kunnen uitwisselen, maar ook om een betere ketenpartner te zijn in communicatie met andere instanties zoals gemeentes, het Kadaster, Rijkswaterstaat en met aannemers of andere bedrijven.

Lessons learned en advies van de koplopers

Deze vierde sessie van het jaar leverde de volgende adviezen over op:

• Je moet ergens beginnen, dus ‘just do it’.
• Onderken het belang van trainingen en neem tijd om verschillende niveaus en afdelingen binnen de organisatie te betrekken bij databeheer.
• Je moet databeheer tijd geven om te groeien; maak daarvoor resources als tijd en personeel beschikbaar.
• Zoek een sponsor in het MT en maak links naar bestaande projecten; vind de juiste trekker.
• Wees je ervan bewust dat het een leerproces is. Het is waardevol, maar het kan moeizaam zijn.
• Praten over databeheer kan zeer conceptueel worden, dus toon vooral resultaten, focus niet op het concept.
• Verbind je met de “voorlopers” in databeheer.

Hans van Drunen van Brabant Water deelt de ervaringen vanuit zijn bedrijf.