Waterverse: een Europese impuls voor datagedreven werken

Ze moeten toegankelijker, betaalbaarder, veiliger, eerlijker en gebruiksvriendelijker: data die binnen de watersector worden verzameld en tot nu toe lastig met elkaar te verbinden zijn. Momenteel bestaat een grote vraag naar data spaces, vertelt KWR-onderzoeker Siddharth Seshan. De behoefte sluit aan bij de huidige tijd van digitalisering en datagedreven werken. Data spaces vertegenwoordigen een veilige en gecontroleerde manier van data delen en hiermee waarde creëren. Ook binnen Europa is hierover een gemeenschappelijke strategie geformuleerd. 

Siddharth: “In andere sectoren, zoals energie en transport, zien we ontwikkelingen in het vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en herbruikbaar maken van data. Binnen Waterverse nemen we de watersector in die beweging mee. Het Water Data Management Ecosysteem (WDME) dat we met het project hebben gebouwd, is een technische oplossing voor een water data space. Een digitale omgeving waar je data met betrekking tot water van verschillende bronnen met elkaar kunt combineren.” 

De veerkracht van de watersector als geheel vergroten

Het Waterverse-project (2022-2025) is een Europees samenwerkingsverband met pilots in Nederland, Duitsland, Spanje, Finland, Cyprus en het Verenigd Koninkrijk. Partners bestaan uit kennisinstituten, waterbedrijven, vertegenwoordigers uit de watertechnologie, innovatiebedrijven en specialisten in data spaces om zo de veerkracht van de watersector als geheel te vergroten. Eén van de pilots is ondergebracht bij PWN, dat hierin nauw samenwerkt met KWR. “In 2021 heeft PWN een traject doorlopen om te kijken hoe digitalisering ons kan helpen bij toekomstige opgaven”, vertelt Suze van der Meulen, innovatiemanager bij het drinkwaterbedrijf. 

“We spraken toen de ambitie uit om in 2035 zicht te willen hebben op alles wat ligt tussen onze bron – in ons geval de Zwitserse Alpen waar de Rijn ontspringt – en onze klant. Het gaat dan over waterkwaliteit en -kwantiteit, maar bijvoorbeeld ook over biodiversiteit, CO2-voetafdruk en kosten. We willen hier real time inzicht in hebben, en deze tevens kunnen voorspellen en simuleren. Toen de call voor het Waterverse-project langskwam, kregen we vanuit KWR het advies om hier in te stappen. Dit was een geweldige kans om op Europees niveau toe te werken naar data standaarden die voor onze ambities nodig zijn.”

Vertalen naar Waterwijs

Als het beoogde WDME na afronding van Waterverse wordt opgeleverd, moet het platform nog naar de praktijk worden vertaald. Voor PWN omschrijft Suze drie mogelijke use cases. “We willen inzicht krijgen in de waterkwaliteit van het IJsselmeer, de IJssel en de Rijn, ook voorbij de landsgrenzen. Daarnaast willen we het ecosysteem gebruiken voor onderzoek. En we willen inzicht krijgen waar PFAS in onze bronnen vandaan komen. Maar ik zie onze deelname aan Waterverse breder dan ons eigen drinkwaterbedrijf. De vragen die we ermee aanpakken, spelen in de hele watersector, in binnen– en buitenland. We zitten allemaal in een digitale transitie en kunnen veel van elkaar leren.” 

Ook Siddharth ziet kansen om de resultaten van het Europese project te vertalen naar Waterwijs. “Binnen de drinkwaterbedrijven genereren we ontzettend veel data. Bijvoorbeeld in onze laboratoria en met alle pilotstudies. Met Waterverse hebben we ervaring opgedaan hoe we met het ecosysteem antwoord op vragen kunnen geven. In het verlengde hiervan voeren we nu positieve gesprekken met stakeholders om zo’n platform ook in de Nederlandse context tot ‘business as usual’ te maken. We hebben een flinke versnelling doorgemaakt om hierin te kunnen opschalen.” 

Hoe maak je digitale transformatie succesvol?

Behalve de techniek om een data-ecosysteem te bouwen, speelt een andere belangrijke factor mee om de digitale transformatie succesvol te maken. “De technologie is er wel, maar je moet ook de mensen hierin meenemen”, benadrukt Suze. “Datagedreven werken vraagt om een andere manier van denken en je hebt andere rollen nodig. Data scientists, data architecten en data stewards, om er een paar te noemen. Binnen Waterverse is daarom veel aandacht besteed aan multi stakeholder forums: plekken waar belanghebbenden in het proces worden gehoord en meegenomen. Je moet rekening houden met alle niveaus binnen de organisatie, van directie tot operationeel. Als we het platform willen inzetten voor onderzoek, moet je een diversiteit aan mensen zien mee te krijgen. Vanuit mijn rol als lid van de themagroep Hydroinformatica binnen Waterwijs wil ik mij graag hiervoor inzetten. En projecten initiëren om dit binnen onze eigen context vorm te geven.” 

We vervullen een voorbeeldfunctie

Met een voorbeeld illustreert Siddharth hoe EU-projecten een impuls kunnen geven aan datagedreven werken. “KWR heeft in het Europese Fiware4Water (2019-2022) een tool gemaakt voor datakwaliteitscontrole. Binnen Waterverse is de tool nu verder ontwikkeld. Projectpartners kunnen de updates gebruiken en natuurlijk geldt dit ook voor de drinkwaterbedrijven binnen Waterwijs. Daarnaast spelen we met dergelijke projecten een rol in de ontwikkeling van Europees beleid rond het digitaliseren van watervraagstukken. Met Waterverse vervullen we een voorbeeldfunctie om te laten zien wat een water data space kan zijn.” 

Dit artikel is gepubliceerd in Waterwijs magazine – Van kennis naar doen. Je kunt het magazine hier online lezen.